![094-4 094-4](https://www.psproject.org/wp-content/uploads/2021/10/094-4-625x500.png)
ในการประชุมสัมมนา “รักษ์ป่าน่าน” เมื่อวันจันทร์ที่ 6 มีนาคม พ.ศ. 2560
ณ ศูนย์การเรียนรู้และบริการวิชาการ เครือข่ายแห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย จังหวัดน่าน
สมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา ฯ สยามบรมราชกุมารี
(เมื่อครั้งดำรงพระอิสริยยศเป็นสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา ฯ สยามบรมราชกุมารี)
ทรงปาฐกถาพิเศษในหัวข้อเรื่อง
![](https://www.psproject.org/wp-content/uploads/2021/10/lineup-300x33.png)
พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช
พระผู้ทรงอนุรักษ์ทรัพยากรป่าไม้ไทย
![](https://www.psproject.org/wp-content/uploads/2021/10/linedown-300x33.png)
ขออัญเชิญพระราชดำรัสบางส่วนมา ณ ที่นี้ เพื่อน้อมรำลึกถึงพระมหากรุณาธิคุณ
พระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร
![090-4-01 090-4-01](https://www.psproject.org/wp-content/uploads/2021/10/090-4-01-625x500.png)
“…เท่าที่ได้ตามเสด็จไปในภาคต่าง ๆ ของประเทศไทยได้สังเกตว่า
ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าโปรดกระหม่อมให้เจ้าหน้าที่ที่เชี่ยวชาญในสาขาต่าง ๆ ตามไปด้วย
ไม่ใช่เฉพาะป่าไม้ สมัยนั้นยังไม่มีอุทยาน มีป่าไม้ทำทุกอย่าง และมีหน่วยงานเกษตร ชลประทาน พัฒนาที่ดิน และกรมแผนที่ทหาร
ทำให้สรุปได้ว่า การทำงานเพื่อความผาสุกของราษฎรนั้น ไม่ใช่พวกใดพวกหนึ่งจะทำได้โดยไม่ปรึกษาคนอื่น…”
![901+905 901+905](https://www.psproject.org/wp-content/uploads/2021/10/901905.png)
![901-แนวนอน 901-แนวนอน](https://www.psproject.org/wp-content/uploads/2021/10/901-แนวนอน.png)
ศูนย์ศึกษาการพัฒนา อันเนื่องมาจากพระราชดำริ
![](https://www.psproject.org/wp-content/uploads/2021/10/map-02-1.png)
“…อีกเรื่องหนึ่งที่คิดว่าน่าสนใจที่เกี่ยวกับป่าไม้โดยที่อาจไม่มีใครนึกโยงถึงคือเรื่อง
ศูนย์ศึกษาการพัฒนาที่มีอยู่ 6 ศูนย์ ที่อยู่ในสภาพภูมิศาสตร์แตกต่างกัน และเป็นที่
ที่หน่วยงานราชการ องค์กรเอกชน และคนทั่วไปเข้ามาช่วยกัน เอาพื้นที่เป็นหลัก
แล้วศึกษาแบบบูรณาการ ใช้วิชาการหลาย ๆ สาขา
ไม่ใช่ว่าตรงนี้ป่าไม้ประมงห้ามเข้า ปศุสัตว์ห้ามเข้า เอาพื้นที่เป็นหลัก
และทุกคนก็ร่วมกันเอาวิชาการของตัวเองมาช่วยทำให้สิ่งนั้นมีค่าขึ้นมาอย่างไร
แล้วนำไปส่งเสริมให้เกษตรกรปฏิบัติให้เป็นประโยชน์อย่างแท้จริง…”
![](https://www.psproject.org/wp-content/uploads/2021/10/lineup-300x33.png)
“..ให้ศูนย์ศึกษาการพัฒนาฯ ทำหน้าที่เสมือนพิพิธภัณฑ์ธรรมชาติที่มีชีวิต
หรืออีกนัยหนึ่งเป็นสรุปผลการพัฒนาที่ประชาชนจะเข้าไปเรียนรู้และนำไปปฏิบัติได้..”
![](https://www.psproject.org/wp-content/uploads/2021/10/linedown-300x33.png)
ปลูกป่าสามอย่าง ประโยชน์สี่อย่าง
“…ใน พ.ศ. 2525 มีพระราชดำริให้จัดตั้งศูนย์ศึกษาการพัฒนาห้วยฮ่องไคร้ ตรงนั้นได้ยินคำว่า ป่าสามอย่าง ประโยชน์สี่อย่าง ตอนนี้ก็พูดกันทั่ว ๆ ไป คือนอกจากปลูกไม้พื้นเมืองแล้ว ไม้พื้นเมืองบางทีโตช้า มีพระราชดำริให้ปลูกไม้สำหรับก่อสร้างทำบ้านเรือนและใช้สอย เช่น ไม้ไผ่ ไม้สน ไม้ยาง หวาย ไม้แดง ปลูกไม้กินผล เช่น กล้วย มะม่วง มะละกอ ขนุน ฝรั่ง มะพร้าว ตาล สะเดา แค มะไฟ มะขามป้อม ไม้ใช้ฟืน เช่น ขี้เหล็ก แล้วก็ไม้อื่นทั่ว ๆ ไป ประโยชน์อย่างที่สี่คือ ช่วยชะลอน้ำ ป้องกันดินถล่มโดยเฉพาะอย่างยิ่งไม้พื้นเมืองที่มีระบบรากเหมาะสมกับสภาพที่ดินในที่นั้น…”
![IMG_0892 IMG_0892](https://www.psproject.org/wp-content/uploads/2021/10/IMG_0892.png)
![DSC07284 DSC07284](https://www.psproject.org/wp-content/uploads/2021/10/DSC07284.png)
ฝายชะลอน้ำ
“…ตามภูเขามักมีทางน้ำเล็ก ๆ ก็โปรดเกล้าฯ ให้ทำฝายเล็ก ๆ ที่เรียกว่าฝายชะลอน้ำ หรือที่ภาษาอังกฤษเรียกว่า check dam
ทำให้น้ำหล่อเลี้ยงป่าและไม่ไหลกัดเซาะดิน ป่าไม้ดูดน้ำเอาไว้แล้วส่งน้ำขึ้นมาทางใบ สร้างความชุ่มชื้นให้อากาศ…”
![IMG_0942 IMG_0942](https://www.psproject.org/wp-content/uploads/2021/10/IMG_0942.png)
![Fai-BaanSaamKha Fai-BaanSaamKha](https://www.psproject.org/wp-content/uploads/2021/10/Fai-BaanSaamKha.png)
![image030 image030](https://www.psproject.org/wp-content/uploads/2021/10/image030.png)
ป่าเปียก
“…พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวพระราชทานพระราชดำริในการสร้างแนวป้องกันไฟป่า
เรียกว่า ป่าเปียก ซึ่งเป็นการสร้างความชุ่มชื้น เป็นกำแพงกั้นไฟ…”
![IMG_0904 IMG_0904](https://www.psproject.org/wp-content/uploads/2021/10/IMG_0904.png)
![5 k26 5 k26](https://www.psproject.org/wp-content/uploads/2021/10/5-k26.png)
![3 pahpeagnaw 3 pahpeagnaw](https://www.psproject.org/wp-content/uploads/2021/10/3-pahpeagnaw.png)
![IMG_0907 IMG_0907](https://www.psproject.org/wp-content/uploads/2021/10/IMG_0907.png)
![1 1](https://www.psproject.org/wp-content/uploads/2021/10/1.png)
![IMG_0924 IMG_0924](https://www.psproject.org/wp-content/uploads/2021/10/IMG_0924.png)
ป่าชายเลน
“…ป่าอีกชนิดที่โปรดเกล้าฯ ให้ทำคือ ป่าชายเลน จริง ๆ มีทั้งป่าชายเลน ป่าชายหาด แต่จะขอกล่าวเฉพาะป่าชายเลนที่มีความสำคัญต่อระบบนิเวศชายฝั่งทะเล ปัจจุบันถูกทำลายไปมาก ต้องปลูกขึ้นมาใหม่และดูแลให้ดี การขยายพันธุ์ค่อนข้างยาก ต้องอาศัยระดับน้ำขึ้นลง จึงต้องมีหน่วยราชการหลายหน่วยมาร่วมกัน ตัวอย่างที่น่าสนใจคือ ศูนย์ศึกษาการพัฒนาอ่าวคุ้งกระเบน จังหวัดจันทบุรี โครงการแหลมผักเบี้ย จังหวัดเพชรบุรี…”
ป่าพรุ
“…การศึกษาพื้นที่ป่าพรุเริ่มต้นตั้งแต่ปี 2516 ในการทำงานพัฒนาหรืองานอนุรักษ์ใด ๆ ก็ตาม จะเห็นว่า พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวทรงใช้เวลา ไม่ใช่เข้าไปแล้วทำเลย ต้องไปศึกษา อย่างไปอยู่นราธิวาส เสด็จออกทุกวันตั้งแต่เช้าจนค่ำจนดึก ไปดูแทบจะว่าปูพรมทุกหมู่บ้าน ทรงขับรถไปเองแล้วก็ไปดู…”
พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวมีพระราชดำรัสถึงป่าพรุว่า
![](https://www.psproject.org/wp-content/uploads/2021/10/lineup-300x33.png)
“…ป่าพรุเป็นพื้นที่สำคัญต่อความอยู่ดีกินดีของราษฎรรอบพื้นที่พรุ อีกทั้งยังเป็นอ่างเก็บน้ำธรรมชาติที่ชะลอการไหลบ่าของน้ำจากเทือกเขาต่าง ๆ ก่อนระบายลงสู่ทะเล…”
![](https://www.psproject.org/wp-content/uploads/2021/10/linedown-300x33.png)
ปลูกป่าโดยไม่ต้องปลูก
“…การสร้างป่า นอกจากเอากล้าไม้มาปลูกแล้ว ยังมีที่เขาเรียกว่า ปลูกป่าโดยไม่ต้องปลูก ปลูกป่าโดยไม่รังแกป่า บริเวณที่มีป่าไม้เลื่อนลอย ตัดไม้ไม่หมด มีผลของต้นไม้ตกลงมาไหลตามน้ำ เกิดมาเป็นป่า จะได้ไม่ต้องตัดซ้ำตัดซาก ต้นใหม่จะเกิดขึ้นเองไม่ต้องปลูก โดยเฉพาะอย่างยิ่งต้นไม้ที่อยู่ในที่สูง เมล็ดลงมาใหม่ที่ต่ำลง…”
![](https://www.psproject.org/wp-content/uploads/2021/10/lineup-300x33.png)
“…ถ้าเลือกได้ที่เหมาะสมแล้ว ก็ทิ้งป่านั้นไว้ตรงนั้น ไม่ต้องไปทำอะไรเลย ป่าจะเจริญเติบโตขึ้นมาเป็นป่าสมบูรณ์ โดยไม่ต้องไปปลูกสักต้นเดียว…”
![](https://www.psproject.org/wp-content/uploads/2021/10/linedown-300x33.png)
![IMG_0890 IMG_0890](https://www.psproject.org/wp-content/uploads/2021/10/IMG_0890.png)
![IMG_5390_620 IMG_5390_620](https://www.psproject.org/wp-content/uploads/2021/10/IMG_5390_620.png)
ปลูกป่าในใจคน
“…มีพระราชกระแสประมาณปี 2519 หรือก่อนหน้านั้น เข้าใจว่าหมายถึง
เจ้าหน้าที่ป่าไม้ที่มีจำนวนไม่มากนัก จะไล่จับคนตัดไม้ทำลายป่าก็จับกันไม่หวาดไม่ไหว
ควรจะใช้วิธีที่เรียกว่าปลูกป่าไม้ในใจคน คือ
ให้อธิบายให้เข้าใจว่าการมีป่าไม้มีประโยชน์อย่างไร แนะนำให้ปลูกพืชที่จะขายเป็นรายได้ โดยไม่ต้องตัดไม้
หรือปล่อยส่วนหนึ่งเป็นป่าไม้ อีกที่หนึ่งปลูกไม้ที่มีคุณค่าที่ขายได้ แล้วไม่ต้องไปตัดไม้…”
![](https://www.psproject.org/wp-content/uploads/2021/10/lineup-300x33.png)
“…ควรจะปลูกต้นไม้ลงในใจคนเสียก่อน
แล้วคนเหล่านั้นก็จะพากันปลูกต้นไม้ลงบนแผ่นดิน และรักษาต้นไม้ด้วยตนเอง…”
![](https://www.psproject.org/wp-content/uploads/2021/10/linedown-300x33.png)
![20170216_083058_Richtone(HDR) 20170216_083058_Richtone(HDR)](https://www.psproject.org/wp-content/uploads/2021/10/20170216_083058_RichtoneHDR-500x500.png)