โครงการส่งเสริมโภชนาการ
และสุขภาพอนามัยแม่และเด็กในถิ่นทุรกันดาร
ความเป็นมา
พ.ศ. 2539 สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา ฯ สยามบรมราชกุมารี (พระอิสริยยศในขณะนั้น) มีพระราชดำริให้ดำเนินโครงการส่งเสริมโภชนาการและสุขภาพอนามัยแม่และเด็กในถิ่นทุรกันดาร โดยมีพระราชดำรัสถึงเรื่องนี้ว่า
… ศาสตราจารย์ของข้าพเจ้าท่านหนึ่ง กล่าวว่า การทำงานกับเด็กวัยเรียนและเด็กก่อนวัยเรียนนั้นยังไม่เพียงพอ เพราะว่าสมองของคนเราจะเจริญเติบโตและพัฒนาอย่างเต็มที่ก่อนที่จะถึงวัยดังกล่าว เราควรพยายามทำงานกับกลุ่มเด็กที่เล็กกว่านั้นอีก และจะดียิ่งขึ้นถ้าเราสามารถให้การดูแลช่วยเหลือหญิงตั้งครรภ์และหญิงให้นมบุตร
ทรงบรรยาย
60 ปีองค์การยูเนสโก
“Including the Excluded: Building on UNESCO’s First 60 Years”
กรุงเทพมหานคร วันที่ 25 พฤศจิกายน พ.ศ. 2548
การดำเนินโครงการดังกล่าวมีวัตถุประสงค์เพื่อส่งเสริมให้หญิงมีครรภ์ หญิงให้นมบุตร และเด็กทารกแรกเกิดจนถึงอายุ 3 ปีที่อยู่ในถิ่นทุรกันดาร ได้รับบริการที่เหมาะสม และได้รับความรู้ด้านอาหารและโภชนาการ เพื่อช่วยให้แม่มีภาวะโภชนาการและสุขภาพอนามัยที่ดี เด็กเกิดรอด มีการเจริญเติบโตและพัฒนาการได้เต็มศักยภาพ
แนวทางการดำเนินงาน
ด้วยความแตกต่างของพื้นที่ที่ดำเนินงาน ดังนั้นในการดำเนินงานจึงแบ่งพื้นที่เป้าหมายเป็น 3 ประเภทตามศักยภาพในการเข้าถึงสถานบริการสาธารณสุขดังนี้
- ประเภท 1 เป็นสถานศึกษาที่อยู่ห่างจากสถานบริการสาธารณสุขเกินกว่า 10 กิโลเมตรขึ้นไป และไม่สามารถเดินทางถึงด้วยรถยนต์ในบางฤดู เช่น ฤดูฝน
- ประเภท 2 เป็นสถานศึกษาที่อยู่ห่างจากสถานบริการสาธารณสุข 5-10 กิโลเมตร และสามารถเดินทางสะดวกทุกฤดูกาล
- ประเภท 3 เป็นสถานศึกษาที่อยู่ห่างจากสถานบริการสาธารณสุขไม่เกิน 5 กิโลเมตร และสามารถเดินทางสะดวกทุกฤดูกาล
กิจกรรมสำคัญ
1) พัฒนาความร่วมมือในการให้บริการอนามัยแม่และเด็กและการส่งต่อระหว่างโรงเรียน ครอบครัว ศูนย์สาธารณสุขชุมชน องค์การบริหารส่วนตำบล และโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพ โดย
-
- พื้นที่ประเภท 1 จะมีการพัฒนาศักยภาพของครูอนามัยให้สามารถให้บริการเบื้องต้นและทำคลอดกรณีฉุกเฉินได้ โดยจะอบรมร่วมกับหมอตำแยในพื้นที่ เพื่อให้สามารถให้บริการได้อย่างปลอดภัย
- พื้นที่ประเภท 2 ครูอนามัยจะทำหน้าที่ในการกระตุ้นเตือนให้หญิงตั้งครรภ์ไปรับบริการที่สถานบริการสาธารณสุข และให้ความรู้ในการดูแลตนเอง
- พื้นที่ประเภท 3 รับบริการที่สถานบริการสาธารณสุข
2) ส่งเสริมการผลิตอาหารในครัวเรือนและชุมชน เพื่อให้มารดาและทารกได้รับอาหารที่มีคุณค่าทางโภชนาการและปริมาณเพียงพอ พร้อมทั้งให้ความรู้แก่ผู้ปกครอง (พ่อ แม่ ปู่ ย่า ตา ยาย) ในเรื่องวิธีการเลี้ยงดูเด็ก การส่งเสริมโภชนาการ และพัฒนาการของเด็ก
3) จัดตั้งศูนย์ส่งเสริมและพัฒนาเด็กวัยเตาะแตะและพัฒนาให้ได้มาตรฐานทั้งในด้านสภาพแวดล้อมและการจัดกิจกรรม เพื่อส่งเสริมให้เด็กมีการเจริญเติบโตและพัฒนาการที่สมวัย ได้รับการเตรียมความพร้อมเข้าสู่ระบบการศึกษาและการอยู่ในสังคม
4) พัฒนาหลักสูตร “อนามัยแม่และเด็ก” และจัดกิจกรรมการเรียนรู้เกี่ยวกับแม่และเด็กให้เหมาะสมกับบริบทของชุมชนและผู้เรียนแต่ละช่วงวัย
